آموزش سواد بهداشت
یکی از فاکتورهای سواد در تعریف جدید یونسکو سواد بهداشتی و سلامتی است. این سواد مجموعه‌ای از اطلاعات است که به سلامتی و زندگی با کیفیت‌تر کمک می‌کند. در مدارس علوی سواد سلامت و بهداشت از اولین پایه به دانش‌آموزان آموزش داده می‌شود. البته هدف از این آموزش علاوه بر افزایش آگاهی‌های مربوط به سلامتی، هدایت به سمت رفتار سالم است. این آموزش‌ها شامل بهداشت جسمی و روانی می‌شوند. در ادامه به فعالیت‌های مدارس علوی در جهت آموزش سواد بهداشتی و سلامتی می‌پردازیم.
آگاهی دادن از اهمیت رعایت بهداشت
اولین گام برای این سواد آگاهی دادن به دانش‌آموزان از اهمیت رعایت بهداشت است. دانش‌آموزان در ساعت‌های بهداشت با این لزوم آشنا می‌شوند و مواردی که سلامتی آن‌ها به خطر می‌اندازند، می‌شناسند. البته همراهی والدین در این مرحله کمک بزرگی به آموزش بهتر دارد. والدین با فراهم کردن لوازم بهداشتی منحصر‌به‌فرد برای هر دانش‌آموز مثل لیوان، تهیه‌ی دستمال‌کاغذی شخصی و ... به تسریع این آموزش کمک می‌کنند. علاوه بر اهمیت رعایت بهداشت، اطلاعاتی از مزایای تغذیه‌ی مناسب نیز باید به دانش‌آموزان داده شود. آن‌ها باید با مواد غذایی مناسب بدن و رشد خود آشنا شوند. در مدارس علوی این اطلاعات توسط متخصص بهداشت و تغذیه به دانش‌آموزان داده می‌شود. آموزش بهداشت شامل اطلاع دادن از حضور میکروب‌ها در مکان‌های غیر بهداشتی و کثیف، آموزش عملیاتی شستن دست، لزوم مسواک زدن و آموزش چگونه مسواک زدن ، مضرات مواد غذایی ناسالم برای بدن، شناخت بدن و ... است. آگاهی‌های مورد نیاز به وسیله‌ی محتواهای صوتی یا تصویری یا ترکیبی از این دو به دانش‌آموزان آموزش داده می‌شوند. گاهی برای تذکر بیشتر نکات ضروری در قالب پوستر در مدرسه یادآوری می‌شوند. تهیه‌ی این پوسترهای آموزشی با کمک دانش‌آموزان، تآثیر بیشتری در یادگیری مفهومی دارد.
امکانات بهداشتی در مدارس علوی
دومین گام فراهم آوردن امکانات بهداشتی سلامتی برای دانش‌آموزان است. در دسترس بودن اقلام بهداشتی در مدرسه مثل مواد شوینده، دستمال و ... این آموزش‌ها را عملی‌تر می‌کند. استفاده از دهان‌شویه به صورت همگانی به منزله‌ی رسیدگی به بهداشت دهان و دندان، بازرسی و کنترل وضعیت سلامت مو و بدن از دیگر فعالیت‌هایی محسوب می‌شوند که توسط متخصصین بهداشت در مدارس علوی انجام می‌شوند. متخصصین تغذیه مدارس علوی برای کمک به سلامت بدن دانش‌آموزان منوی غذایی با توجه به بدن و نیاز بدن تهیه می‌کند. این منوی غذایی در برنامه‌ی ناهار دانش‌آموزان قرار داده شده است و ترکیبی از پروتئین‌ها، ویتامین‌ها و مواد غذایی مورد نیاز بدن است. تهیه‌ی مواد غذایی به صورت روزانه از مزارع سبز و آماده سازی ناهار طبق منوی غذایی از برنامه‌های کنترل سلامت جسمی است. هدف از چنین منوی غذایی تغییر عادات نادرست تغذیه‌ای و تثبیت عادات مناسب غذایی است. علاوه بر ناهار میان‌وعده‌های مناسب دانش‌آموزان در زنگ‌های تفریح به سلامت بدن آن‌ها کمک می‌کند.
برنامه‌های سواد بهداشت
لازمه‌ی سلامت جسمی دانش‌آموزان تحرک داشتن و آگاهی از مزایای آن است. بنابراین برنامه‌های ورزشی در مدرسه با هدف افزایش تحرک یکی از برنامه‌های روزانه است؛ هرچه ورزش کردن از کودکی به صورت عادت انجام شود، در ذهن تثبیت شده و تا بزرگ‌سالی ترک نمی‌شود. در طول یک سال تحصیلی متخصصین و پزشکان برای معاینه و چک کردن وضعیت سلامتی دانش‌آموزان در مدرسه حضور می‌یابند. این حضور موجب به تهیه‌ی پرونده از وضعیت سلامتی کودکان و نوجوانان در طول سا‌ل‌های تحصیلی است. به این ترتیب از شیوع بیماری‌های حاد و خطرناک در آن‌ها پیش‌گیری می‌شود. همان‌طور که اشاره شد سلامتی روانی باید در کنار سلامتی جسمی، مورد توجه قرار بگیرد. بنابراین مشاوران در مدرسه حضور دارند تا هرگونه فشار، استرس، اضطراب و ... را از بین ببرند و به سلامت روانی کمک کنند. واژه سواد سلامت و بهداشت اولین بار در سال 1974 در یک گردهمایی مطرح شد و از آن زمان تا به حال معانی مختلفی برای مفاهیم آن معرفی شده است. سواد سلامت و بهداشت به مهارت افراد به فهمیدن و تحلیل کردن اطلاعات و خدمات بهداشتی ضروری گفته می‌شود. با کسب این مهارت هر شخص در مسائل مربوط به سلامتی خود مشارکت می‌کند و تصمیم‌های درستی می‌گیرد.
ضرورت یادگیری سواد سلامتی بهداشتی
سواد سلامتی باعث آگاهی افراد از موضوعاتی می‌شود که با سلامت آن‌ها گره خورده است. بالا رفتن سطح این سواد، منجر به کاهش خطرات تهدیدکننده‌ی سلامت، افزایش پیش‌گیری از بیماری‌ها، ارتقای امنیت، افزایش کیفیت زندگی و افزایش کیفیت مراقبت از خود می‌شود. طبق بررسی‌های انجام شده، جوامعی که سطح سواد بهداشتی بالا است، افراد با نشاط و پویاترند و هزینه‌های درمان سرسام‌آور کاهش می‌یاید. همچنین افرادی که سواد کافی ندارند، کمتر به تجویزهای متخصصین عمل می‌کنند و وضعیت سلامتی ضعیف‌تری نسبت به سایرین دارند. در نتیجه هزینه‌های پزشکی زیادی را باید صرف درمان کنند. این سواد باید به صورت تدریجی از اوایل دوران زندگی به افراد آموزش داده شود. در مدارس علوی با شعار مدارس هزاره‌ی سوم، آموزش سواد بهداشت و سلامت را در اولویت برنامه‌های فراآموزشی قرار داده شده است. این آموزش‌ها با فعالیت‌های عملی بیشتر در ذهن دانش‌آموزان تثبیت شده و به یک عادت برای آن‌ها تبدیل می‌شود.